Cách bày biện mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả là một nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam ta mỗi dịp Tết đến xuân về. Một mâm ngũ quả đẹp không chỉ thay lòng thể hiện sự biết ơn, nhớ về Tổ tiên của gia chủ mà còn đem tài lộc và may mắn đến cho gia đình.

Vào những ngày Tết, trên bàn thờ Tổ tiên của mỗi nhà, không nhà nào là không bày biện mâm ngũ quả cả. Gọi là mâm ngũ quả bởi năm quả biểu thị các vị Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, là 5 yếu tố đã cấu thành nên vũ trụ. 5 loại quả khác nhau, mỗi loại quả lại có những ý nghĩa khác nhau thể hiện niềm mong muốn của gia chủ thông qua cách sắp xếp, tên gọi và màu sắc của chúng. Con số 5 này cũng là ước muốn của người dân Việt Nam ta được ngũ phúc lâm môn: Phú, quý, thọ, khang, ninh.

Phong cách bày trí mâm ngũ quả ở miền Bắc

Miền Bắc nước ta có khí hậu cận nhiệt đới ẩm và có đủ bốn mùa nên hoa quả ở đây rất nhiều, đa dạng và phong phú. Hầu như loại quả nào cũng có thể đem bày biện mâm ngũ quả cả những loại quả cay như ớt.

Theo tục lệ truyền thống xưa, mâm ngũ quả thường bao gồm 5 loại thường là chuối/táo màu xanh; bưởi (hoặc phật thủ), cam, quýt màu vàng; hồng hoặc táo tây, ớt màu đỏ; roi, mận, đào hoặc lê màu trắng; hồng xiêm hoặc nho đen, măng cụt, mận màu đen. Ngày nay, trái cây ngày càng đa dạng và yêu cầu về thẩm mỹ cao hơn nên con người ta không còn cứng nhắc nhất thiết là 5 loại quả nữa. Số lượng loại quả có thể tăng nhưng người miền Bắc vẫn theo nguyên tắc là lấy số lẻ như bảy, chín... quả trên mâm.

Nải chuối trong mâm ngũ quả là không thể thiếu được trong phong tục của người miền Bắc, nó được đặt ở dưới cùng để đỡ các loại quả còn lại. Nhìn vào, trông nải chuối rất giống với bàn tay đang nâng hứng lấy những gì tinh túy nhất. Bên trên nải chuối người miền Bắc đặt một quả bưởi căng mọng hoặc một quả phật thủ chín vàng. Những quả nhỏ hơn như cam, quýt, táo, quất được đặt xen kẽ những khoảng trống để mâm ngũ quả trông thật đủ đầy trọn vẹn. Tất cả sẽ tạo ra sự hài hòa và sống động với nhiều màu sắc rực rỡ.

Theo chuyên gia phong thủy Hoàng Anh Hùng, nếu muốn thể hiện được đủ ngũ hành đó là: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ trong mâm ngũ quả của mình, bạn nên chọn các loại quả là: đào, chuối, hồng xiêm, ớt, bưởi. Cụ thể như sau: đào tượng trưng cho hành Kim, chuối tượng trưng cho hành Mộc, hồng xiêm tượng trưng cho hành Thủy, ớt tượng trưng cho hành Hỏa, bưởi tượng trưng cho hành Thổ. Bên cạnh đó, khi bày biện mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết, nên hạn chế đưa các loài hoa như: hoa ly, lan, hoa loa kèn.. lên thờ vì đây là những loại hoa ngoại lai.

Phong cách bày trí mâm ngũ quả ở miền Trung

Nơi khúc ruột miền Trung vốn nghèo khó, đất đai cằn cỗi thời tiết không được thuận lợi nên cây trái không nhiều. Vì vậy, người miền Trung không quá câu nệ về hình thức của mâm ngũ quả so với người miền Bắc và miền Nam. Họ đơn giản là có gì cúng nấy và quan trọng nhất là lòng thành kính của mình dâng lên Tổ tiên.

Do ở giữa miền Nam và miền Bắc nên cách bày biện mâm ngũ quả có mang nét giao thoa của cả hai miền. Các loại quả như chuối, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài…đều được người dân miền Trung sử dụng để bày biện mâm ngũ quả. Khác với người miền Bắc, họ không quan trọng số quả chẵn hay lẻ để bày mâm.

Phong cách bày trí mâm ngũ quả ở miền Nam

Nếu như ở miền Bắc, hầu như tất cả các loại quả đều có thể sử dụng để bày biện mâm ngũ quả thì người miền Nam lại có sự kiêng cữ. Mâm ngũ quả ở miền Nam không bao giờ có chuối bởi theo quan niệm của họ vì loại quả này tên gọi có âm giống từ “chúi" thể hiện sự nguy khó. Bên cạnh đó cũng có các loại quả khác cũng bị kiêng cữ như: cam quýt vì câu “quýt làm cam chịu”, trái lê đồng nghĩa với “lê lết”. Thay vào đó, các loại quả như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dừa, thơm,… lại rất được ưa chuộng.

Người miền Nam thường chọn các loại trái cây như là: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dừa, thơm,… bởi tên gọi của chúng. Cái tên kết hợp với nhau được đọc lai lái như “cầu vừa đủ xài” hay “cầu vừa đủ sung” mang theo hi vọng, mong ước của mọi người trong năm mới.

Mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Nam thường bao gồm các loại quả là: mãng cầu; dừa; đu đủ; xoài; sung. Theo cách của người Miền Nam, họ thường chọn 3 loại quả có hình dáng to và nặng là đu đủ, dừa, xoài đặt lên mâm để lấy thế. Sau đó, người ta bày những loại quả khác lên chèn lên tạo thành một ngọn tháp. Tuy nhiên, số lượng quả trên mâm không còn cứng nhắc là năm loại quả hay phải lấy số lẻ mà có thê là tám, chín, mười loại, miễn sao chúng được bày trí thật hài hòa và đẹp mắt là được.

Tuy mỗi miền mỗi khách nhưng mâm ngũ quả ngày Tết bày lên bàn thờ Tổ tiên lại chẳng bao giờ thiếu được. Nó là nơi hội tụ của hồn quả, hương cây, của nếp văn hóa dân tộc, của ý nguyện cầu hòa, an, đủ của người dân Việt.

Ý nghĩa một số loại quả trên mâm ngũ quả

- Lê: Quả lê có hương vị ngọt thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ

- Lựu: Loại quả có nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống

- Phật thủ: Quả có hình dáng như như bàn tay của Phật, chở che cho con người

- Táo đỏ: Quả táo đỏ mang ý nghĩa là sự phú quý

- Hồng, quýt: Loại quả này có màu sắc đỏ tươi, rực rỡ tượng trưng cho sự thành đạt

- Thanh long: Cái tên mang ý nghĩa rồng mây gặp hội

- Bưởi, dưa hấu: Đây là những loại quả to tròn, căng mọng, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn

- Nải chuối: Nải chuối như một bàn tay ngửa lên để hứng lây nắng sương tạo thành quả ngọt thể hiện sự bao bọc che chở. Phần núm và râu còn tượng trưng cho mong ước tài lộc của gia chủ trong năm tới nữa.

- Quả trứng gà: Quả gợi hình trái đào tiên giống như lộc trời

- Dừa: “Dừa” đọc lái và vừa, ý không thiếu thốn

- Sung: Quả sung mang ý nghĩa sung mãn về tiền bạc và sức khỏe

- Đu đủ: Cái tên là mong ước đến sử đầy đủ trong năm mới

- Xoài: Loại quả có âm na ná như là “xài”, là mong ước của gia chủ tiêu xài không thiếu thốn

Hướng dẫn chọn mua hoa quả để bày biện mâm ngũ quả

Một điều quan trọng khác không thể thiếu được khi chuẩn bị một mâm ngũ quả có chính là chất lượng của chúng. Bạn cần phải lựa chọn các loại quả sao cho chúng phải tươi ngon, đảm bảo an tòa thực phầm. Nếu mua các hoa quả thuần Việt thì hãy chọn mua ở các cửa hàng thực phẩm sạch, hoặc mua tận vườn nhà dân. Nếu bạn mua các loại hoa quả nhập ngoại, nên đến những cửa hàng uy tín.

Nên chọn các quả xanh nhưng phải già, xanh, ươm và phải được chín tự nhiên bởi vì mâm ngũ quả phải được để ít nhất từ chiều 30 đến hết ngày mùng 3 Tết. Có nhiều nhà để hoa quả tới tận mùng 5, mùng 7 Tết nên dẫn đến việc các quả bị thối, ủng khi hạ mâm.

Trước khi bày biện lên mâm hoa quả, bạn cần phải rửa sạch và lau khô để tránh việc tiếp xúc nước dẫn đến việc nhanh hư hỏng. Nếu là hoa quả hái từ vườn nhà, bạn cũng chỉ cần lấy khăn mềm lau qua là xong. Để dâng cũng hoa quả lên bàn thờ thì bên ngoài chất lượng thì hình thức bề ngoài cũng vô cùng quan trọng. Bạn nên chọn những quả đẹp, không bị trầy xước, không bị sâu, hạn chế bị nám và phải còn cuống, cành lá để mâm quả thêm xum xuê và đẹp nhất.

Hy vọng với những chia sẻ trên đây, bạn có thể lựa chọn mua và bày biện được một mâm ngũ quả đẹp nhất cho ngày Tết sắp tới. Chúc bạn một năm mới an khang thịnh vượng, tài lộc đầy nhà, con cháu sum vầy, một năm bình an và sung túc.

AloTrip - dịch vụ đặt vé máy bay giá rẻ uy tín, chất lượng sẽ là địa chỉ đáng tin cậy cho khách du lịch. Chúng tôi luôn mang đến các dịch vụ tốt nhất để giúp bạn có một chuyến du lịch tuyệt vời.